Các điều kiện để di chúc có hiệu lực

Pháp luật Việt Nam hiện nay quy định có hai hình thức thừa kế là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Trong đó, thừa kế theo di chúc là trường hợp di sản sẽ được chia theo ý nguyện của người lập di chúc. Tuy nhiên, để việc thừa kế theo di chúc được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật thì điều kiện tiên quyết là di chúc có hiệu lực.

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 thì di chúc có hiệu lực khi đảm bảo các yếu tố sau đây:

Thứ nhất: Chủ thể lập di chúc

Những người sau đây có quyền lập di chúc:

• Người thành niên
• Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc

Thứ hai: Ý chí của người lập di chúc

Tại thời điểm lập di chúc, người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép.

Thứ ba: Nội dung của di chúc có hiệu lực

Nội dung của di chúc sẽ do ý chí của người lập di chúc quyết định, tuy nhiên, nội dung đó không được vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

Trong quá trình lập di chúc, cần lưu ý những vấn đề sau:

• Di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng ký hiệu,
• Nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi trang phải được ghi số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.
• Nếu di chúc có sự tẩy xóa, sửa chữa thì người tự viết di chúc hoặc người làm chứng di chúc phải ký tên bên cạnh chỗ tẩy xóa, sửa chữa.

Thứ tư: Hình thức của di chúc có hiệu lực

Di chúc có thể được thể hiện dưới hai hình thức là di chúc bằng văn bản và di chúc miệng.  Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc thù thì để có hiệu lực pháp luật, di chúc phải được thể hiện dưới một hình thức nhất định. Các trường hợp đặc thù này được quy định cụ thể tại Điều 630 Bộ Luật dân sự 2015, cụ thể điều này quy định:

• Di chúc của người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
• Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
• Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
• Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng:

Di chúc là cách thức để cá nhân thể hiện di nguyện của mình sau khi chết. Để di nguyện được thực hiện đúng như những gì người để lại di chúc mong muốn, trước hết, người lập di chúc cần phải chú ý những vấn đề nêu trên để di chúc có hiệu lực. Có như vậy, di chúc mới có giá trị là cơ sở để những người được thừa kế thực hiện theo.

Phan Law Vietnam