Luật sư tố tụng dân sự yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng

Để quá trình tố tụng diễn ra một cách khách quan, đảm bảo quyền của đương sự, trong một số trường hợp khi có căn cứ cho rằng có sự không vô tư, không khách quan khi tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải từ chối hoặc bị thay đổi. Khi đó, luật sư tố tụng dân sự tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có quyền thay mặt đương sự yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng.

Căn cứ quy định tại Điều 52 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, luật sư tố tụng dân sự có thể yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng khi người tiến hành tố tụng thuộc một trong những trường hợp sau đây:

• Họ đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của đương sự;
• Họ đã tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch trong cùng vụ việc đó;
• Có căn cứ rõ ràng cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.

Bên cạnh đó, ngoài các trường hợp quy định chung nói trên, đối với mỗi tư cách của người tiến hành tố tụng, trong một số trường hợp đặc thù thì người tiến hành tố tụng sẽ phải từ chối hoặc bị thay đổi. Luật sư tố tụng dân sự khi nhận thấy có các căn cứ này vẫn có quyền thay mặt đương sự yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng. Cụ thể:

Đối với Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân (Điều 53 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015)

• Họ cùng trong một Hội đồng xét xử và là người thân thích với nhau thì chỉ có một người được tiến hành tố tụng;
• Họ đã tham gia giải quyết theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm vụ việc dân sự đó và đã ra bản án sơ thẩm, bản án, quyết định phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, quyết định giải quyết việc dân sự, quyết định đình chỉ giải quyết vụ việc, quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, trừ trường hợp là thành viên của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao thì vẫn được tham gia giải quyết vụ việc đó theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm;
• Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ việc đó với tư cách là Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.

Đối với Thư ký Tòa án, Thẩm tra viên (Điều 54 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015)

• Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ việc đó với tư cách là Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên;
• Là người thân thích với một trong những người tiến hành tố tụng khác trong vụ việc đó.

Do đó, khi nhận thấy có một trong những căn cứ nêu trên, luật sư tố tụng dân sự có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng vào thời điểm trước khi mở phiên tòa, hoặc tại phiên tòa. Để được chấp nhận đề nghị, luật sư cần trình bày rõ lý do và căn cứ của việc thay đổi đó.