Phạm tội lần đầu có được miễn giảm trách nhiệm hình sự không?

Kính chào văn phòng luật Phan Law Vietnam, có vấn đề mong được giải đáp như sau:

Em trai tôi 19 tuổi, trong thời gian học xa nhà, em tôi bị các đối tượng xấu dụ dỗ, tham gia cướp giật tài sản. Vừa qua em tôi bị bắt ngay trong lần đầu thực hiện hành vi phạm tội. Hiện em tôi vẫn còn nhỏ, đang trong độ tuổi phát triển học tập, ngoài ra đây cũng là lần đầu tiên nó phạm tội; không biết như vậy pháp luật có khoan hồng cho lần lầm lỡ này được hay không?

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã quan tâm và chia sẻ thắc mắc của mình về Phan Law Việt Nam. Đối với trường hợp mà bạn đang quan tâm, chúng tôi xin phép được hỗ trợ giải đáp dựa trên những quy định của pháp luật hiện hành như sau:

Phạm tội lần đầu là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Theo quy định tại điểm i khoản 1 Điều 51 Bộ Luật Hình sự 2015, tình tiết “phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” là một trong số 22 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. 

Tuy chưa có định nghĩa chính xác về tình tiết này tại Bộ Luật Hình sự hiện hành, nhưng thực tiễn xử án hiện tại vẫn áp dụng hướng dẫn giải đáp nghiệp vụ tại công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC, tình tiết phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng với cách xác định như sau:

Thứ nhất, phạm tội lần đầu: “…là từ trước đến nay chưa phạm tội lần nào. Nếu trước đó đã phạm tội và bị kết án, nhưng đã được xóa án tích hoặc chưa bị kết án, nhưng đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa bị kết án, chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội sau, thì không được coi là phạm tội lần đầu.”

Thứ hai, đối với tình tiết thuộc trường hợp ít nghiêm trọng là trường hợp phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

• Phạm tội gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù;
• Phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc phạm tội đặc biệt nghiêm trọng nhưng người phạm tội có vị trí, vai trò thứ yếu, không đáng kể trong vụ án có đồng phạm.

Mức phạt đối với tội trộm cắp tài sản

Có thể thấy, chỉ với tình tiết phạm tội lần đầu chưa đủ để hình thành tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Với chia sẻ của bạn về hành vi phạm tội mà em bạn đã thực hiện, còn cần xác định xem trường hợp đó có thuộc tội phạm ít nghiêm trọng hay không. Ngoài ra, thông qua các thông tin bạn chia sẻ, cũng có thể nhận thấy hành vi phạm tội có dấu hiệu phạm tội có tổ chức, có đồng phạm. 

Theo quy định tại Điều 171 Bộ Luật hình sự 2015:

“1. Người nào cướp giật tài sản của người khác, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Có tổ chức;

b) Có tính chất chuyên nghiệp;

c) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

d) Dùng thủ đoạn nguy hiểm;

đ) Hành hung để tẩu thoát;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30%;

g) Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu hoặc người không có khả năng tự vệ;

h) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;

i) Tái phạm nguy hiểm.”