Xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ như thế nào?

Theo dõi Luật Sư Tố Tụng trên

Trong thời đại công nghệ số phát triển như vũ bão, quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) ngày càng trở nên quan trọng, là tài sản vô hình quý giá của các cá nhân, tổ chức. Luật pháp Việt Nam đã có những quy định cụ thể về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều lỗ hổng và khó khăn trong việc áp dụng các quy định này dẫn tới việc tình trạng xâm phạm SHTT vẫn diễn ra phổ biến, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế và uy tín.

1. Quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Quyền sở hữu trí tuệ (IP – Intellectual Property) là tập hợp các quyền hợp pháp phát sinh từ những sáng tạo của trí óc, bao gồm sáng chế, tác phẩm văn học và nghệ thuật, biểu tượng, tên gọi và hình ảnh sử dụng trong thương mại. Nói cách khác, SHTT là quyền pháp lý bảo vệ những giá trị vô hình mà con người tạo ra, từ đó khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới và phát triển kinh tế – xã hội. SHTT không chỉ là tài sản cá nhân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế.

Quyền sở hữu trí tuệ bao gồm nhiều hình thức khác nhau, mỗi hình thức có đặc trưng và phạm vi bảo hộ riêng.

• Quyền tác giả: Bảo vệ các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học như sách, bài hát, phim ảnh, phần mềm…
• Quyền sở hữu công nghiệp: Bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, bí mật kinh doanh…
• Quyền đối với giống cây trồng: Bảo vệ các giống cây trồng mới được tạo ra.
• Quyền liên quan: Bảo vệ quyền lợi của những người tham gia vào quá trình tạo ra và phổ biến tác phẩm như diễn viên, nhà sản xuất,…

Quyền sở hữu trí tuệ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới. Khi được bảo đảm quyền sở hữu đối với những sản phẩm trí tuệ của mình, các nhà sáng tạo và doanh nghiệp sẽ yên tâm đầu tư thời gian, công sức và tài chính vào nghiên cứu và phát triển. Điều này không chỉ tạo ra những đột phá khoa học, công nghệ mới mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ là việc bảo vệ quyền lợi của cá nhân mà còn là việc bảo vệ lợi ích của xã hội. Việc này tạo ra một môi trường sáng tạo, khuyến khích các nhà khoa học, nghệ sĩ và doanh nhân không ngừng đổi mới. Đồng thời, nó cũng góp phần xây dựng một nền kinh tế thị trường cạnh tranh lành mạnh, nơi mà quyền sở hữu trí tuệ được tôn trọng và bảo vệ.

Mặc dù có tầm quan trọng lớn, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ vẫn còn nhiều thách thức.

• Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ: Hàng giả, hàng nhái, sao chép trái phép vẫn diễn ra phổ biến.
• Khó khăn trong việc chứng minh quyền sở hữu: Việc chứng minh quyền sở hữu đối với một ý tưởng, sáng tạo không phải lúc nào cũng dễ dàng.
• Kẽ hở pháp lý: Luật pháp về SHTT chưa hoàn thiện ở một số quốc gia, tạo điều kiện cho các hành vi vi phạm.
• Phát triển công nghệ: Sự phát triển của công nghệ số sinh ra nhiều hình thức xâm phạm SHTT tinh vi hơn.

Xem thêm: Căn cứ xác định hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ

2. Xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ như thế nào?

Theo quy định tại Điều 199 Luật SHTT 2005 quy định:

• Tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân khác thì tuỳ theo tính chất, mức độ xâm phạm, ­­có thể bị xử lý bằng biện pháp dân sự, hành chính hoặc hình sự.
• Trong trường hợp cần thiết, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, biện pháp kiểm soát hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ, biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

2.1. Biện pháp dân sự

Biện pháp dân sự được áp dụng để xử lý hành vi xâm phạm theo yêu cầu của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc của tổ chức, cá nhân bị thiệt hại do hành vi xâm phạm gây ra, kể cả khi hành vi đó đã hoặc đang bị xử lý bằng biện pháp hành chính hoặc biện pháp hình sự.

Theo Điều 202 Luật SHTT quy định, Toà án áp dụng các biện pháp dân sự sau đây để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:

• Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
• Buộc xin lỗi, cải chính công khai;
• Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
• Buộc bồi thường thiệt hại;
• Buộc tiêu huỷ hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hoá, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.

Như vậy, để bảo vệ quyền tác giả thì Tòa án đã áp dụng các biện pháp chế tài dân sự để bồi thường thiệt hại cho chủ sở hữu quyền.

2.2. Biện pháp hành chính

Biện pháp xử hành chính được áp dụng để xử lý các hành vi xâm phạm theo quy định tại Điều 211 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật SHTT sửa đổi 2009):

• Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội;
• Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này;
• Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác mang nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này.

Chính phủ quy định cụ thể về hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử phạt vi phạm hành chính, hình thức, mức phạt và thủ tục xử phạt.

Tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu trí tuệ thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về cạnh tranh.

Khi tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi xâm phạm quyền SHTT như trên bị buộc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và bị áp dụng một trong các hình thức xử phạt chính sau đây:

• Cảnh cáo;
• Phạt tiền.

Tuỳ theo tính chất, mức độ xâm phạm, tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụng một hoặc các hình thức xử phạt bổ sung sau đây:

• Tịch thu hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ;
• Đình chỉ có thời hạn hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực đã xảy ra vi phạm.

2.3. Biện pháp hình sự

Cá nhân thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có yếu tố cấu thành tội phạm thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật hình sự theo Điều 212 Luật SHTT. Chẳng hạn:

• Tội xâm phạm đến quyền tác giả, quyền liên quan: Không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sao chép tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình; phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm… xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại; thu lợi bất chính hoặc gây thiệt hại quyền tác giả, quyền liên quan… (Điều 225 Bộ luật hình sự).
• Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp: Cố ý xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ tại Việt Nam mà đối tượng là hàng hóa giả mạo với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính hoặc gây thiệt hại cho chủ sở… (Điều 226 Bộ luật hình sự 2015).

Như vậy, biện pháp hình sự được áp dụng đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ở mức nghiêm trọng, hành vi đó là hành vi nguy hiểm cho xã hội và được quy định trong Bộ luật Hình sự. Việc truy cứu trách nhiệm hình sự chỉ truy cứu khi có yêu cầu của chủ sở hữu quyền.

3. Văn phòng luật sư tố tụng

Văn phòng luật tố tụng với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, chúng tôi cam kết đồng hành cùng Quý Khách hàng trong việc xử lý các vụ việc xâm phạm bản quyền, nhãn hiệu, sáng chế một cách hiệu quả và nhanh chóng. Dựa trên kiến thức chuyên sâu về luật sở hữu trí tuệ và kinh nghiệm thực tiễn phong phú, chúng tôi sẽ cung cấp cho Quý Khách hàng những giải pháp pháp lý tối ưu, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Chúng tôi hiểu rằng việc quyền sở hữu trí tuệ bị xâm phạm gây ra nhiều phiền toái và thiệt hại cho doanh nghiệp. Văn phòng luật tố tụng luôn đặt mình vào vị trí của Khách hàng một cách tận tâm, tận tình, giúp Quý khách giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả. Liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được hỗ trợ!