Cấu thành tội sản xuất buôn bán hàng giả

Giải thích pháp luật | Trần Hà | 25/05/2025

Tăng giảm cỡ chữ: A^- A⁺

Mục lục

Trong Bộ luật Hình sự Việt Nam quy định rõ những điều kiện cụ thể để xác định một hành vi có bị coi là tội sản xuất, buôn bán hàng giả hay không. Bài viết dưới đây, sẽ phân tích chi tiết các yếu tố cấu thành tội danh này theo quy định pháp luật, nhằm giúp bạn nắm rõ cơ sở pháp lý cũng như các dấu hiệu pháp lý quan trọng để định tội.

1. Cấu thành tội sản xuất buôn bán hàng giả

Điều 192 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (BLHS) quy định về tội sản xuất, buôn bán hàng giả, với các yếu tố cấu thành tội phạm như sau:

1.1. Chủ thể

Chủ thể của hành vi phạm tội này là bất kỳ cá nhân nào đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự (từ đủ 16 tuổi trở lên) và có năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 12 BLHS. Bên cạnh đó, pháp nhân thương mại cũng có thể là chủ thể của tội này theo quy định của Bộ luật Dân sự.

1.2. Khách thể

Hành vi phạm tội xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh hàng hóa hợp pháp, đồng thời gây tổn hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể sản xuất, kinh doanh chân chính và người tiêu dùng.

1.3. Mặt chủ quan

Tội phạm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ ràng sản phẩm mình tạo ra hoặc giao dịch là hàng giả, nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi này với mong muốn thu lợi bất chính.

1.4. Mặt khách quan

Hành vi khách quan của tội này bao gồm hai nhóm hành vi chính:

Sản xuất hàng giả: Là hành động tạo ra sản phẩm, hàng hóa giống hệt hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng với nhãn hiệu, hàng hóa đã được đăng ký bảo hộ bởi cơ sở sản xuất, kinh doanh khác hoặc được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Hành vi sản xuất bao gồm một hoặc nhiều công đoạn như chế tạo, chế bản, in ấn, gia công, đặt hàng, sơ chế, chế biến, chiết xuất, tái chế, lắp ráp, pha trộn, san chia, sang chiết, nạp, đóng gói và các hoạt động khác nhằm tạo ra hàng giả.
Buôn bán hàng giả: Là hành vi mua đi bán lại các loại hàng hóa mà người thực hiện biết rõ là hàng giả nhằm mục đích thu lợi bất chính. Hành vi buôn bán bao gồm chào hàng, bày bán, lưu giữ, bảo quản, vận chuyển, bán buôn, bán lẻ, xuất khẩu, nhập khẩu và các hoạt động khác đưa hàng giả vào lưu thông.

1. Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 193, 194 và 195 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 30.000.000 đồng đến dưới 150.000.000 đồng hoặc dưới 30.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc tại một trong các điều 188, 189, 190, 191, 193, 194, 195, 196 và 200 của Bộ luật này hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
c) Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
d) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
đ) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
e) Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
g) Làm chết người;
h) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
i) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
k) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;
l) Buôn bán qua biên giới;
m) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
b) Thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên;
c) Làm chết 02 người trở lên;
d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên;
đ) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
5. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:
a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng;
b) Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, đ, e, g, h, i, k, l và m khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 6.000.000.000 đồng;
c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 6.000.000.000 đồng đến 9.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm;
d) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
đ) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Cấu thành tội sản xuất buôn bán hàng giả.

Bên cạnh đó, ở Nghị định số 98/2020/NĐ-CP, thì “hàng giả” được định nghĩa một cách chi tiết bao gồm: hàng giả về giá trị sử dụng, chất lượng, nguồn gốc, giả mạo sở hữu trí tuệ và tem, nhãn, bao bì giả.

Tuy nhiên, Điều 192 BLHS loại trừ các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm (Điều 193); thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); thức ăn chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi (Điều 195), vì các hành vi này đã được quy định thành các tội danh riêng biệt.

Hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả chỉ cấu thành tội phạm theo Điều 192 khi thuộc một trong các trường hợp:

Hàng giả tương đương với số lượng hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 30 triệu đồng trở lên.
Hàng giả tương đương với số lượng hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá dưới 30 triệu đồng nhưng đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính về các hành vi tương tự (hoặc các tội liên quan như buôn lậu, trốn thuế,…) hoặc đã bị kết án về các tội này mà chưa được xóa án tích và còn tái phạm.

Việc xác định giá trị tương đương của hàng giả so với hàng thật trên thị trường là yếu tố quan trọng để định tội. Trường hợp khó xác định hàng thật, có thể so sánh với hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng để xác định giá trị.

Hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, bao gồm thiệt hại về vật chất (tính mạng, sức khỏe, tài sản), thiệt hại phi vật chất (nhân phẩm, danh dự), xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp và gây tổn hại đến uy tín, lợi ích của các doanh nghiệp chân chính.

Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

2. Dấu hiệu nhận biết hàng giả là gì?

Để nhận biết hàng giả, người tiêu dùng có thể dựa vào nhiều dấu hiệu khác nhau, bao gồm cả yếu tố bên ngoài và chất lượng bên trong của sản phẩm như:

2.1. Bao bì và nhãn mác

Chất lượng in ấn: Hàng thật thường có bao bì được in ấn sắc nét, màu sắc tươi sáng, thông tin rõ ràng, không bị mờ nhòe hay sai lệch font chữ. Ngược lại, hàng giả thường có chất lượng in kém, hình ảnh nhòe, màu sắc không đều, thậm chí sai lỗi chính tả hoặc thông tin nhà sản xuất.
Chất liệu bao bì: Hàng chính hãng thường sử dụng vật liệu đóng gói chất lượng cao, chắc chắn, không dễ bị rách hoặc biến dạng. Hàng giả có thể sử dụng vật liệu rẻ tiền, dễ hư hỏng.
Tem chống giả và mã vạch: Nhiều sản phẩm chính hãng được trang bị tem chống giả đặc biệt với các công nghệ như голограмма, QR code hoặc mã số cào để người tiêu dùng kiểm tra nguồn gốc. Hàng giả thường thiếu tem này hoặc tem được làm giả một cách sơ sài, dễ bị phát hiện khi kiểm tra kỹ lưỡng hoặc sử dụng các ứng dụng chuyên dụng. Mã vạch trên hàng thật thường trùng khớp với thông tin về quốc gia sản xuất và nhà sản xuất, trong khi hàng giả có thể có mã vạch không hợp lệ hoặc không trùng khớp.
Thông tin sản phẩm: Hàng thật cung cấp đầy đủ thông tin chi tiết về sản phẩm như thành phần, công dụng, hướng dẫn sử dụng, hạn sử dụng, thông tin nhà sản xuất và phân phối một cách rõ ràng và chính xác. Hàng giả thường thiếu thông tin quan trọng hoặc thông tin không đầy đủ, sai lệch.

2.2. Chất lượng và đặc tính sản phẩm

Mùi, màu sắc, kết cấu: Đối với các sản phẩm như mỹ phẩm, thực phẩm, hóa chất, hàng thật thường có mùi đặc trưng, màu sắc tự nhiên và kết cấu đồng nhất. Hàng giả có thể có mùi lạ, hắc, màu sắc bất thường hoặc kết cấu lỏng lẻo, vón cục.
Độ hoàn thiện: Các sản phẩm công nghiệp như quần áo, giày dép, túi xách chính hãng thường có đường may tỉ mỉ, đều đặn, không có chỉ thừa, các chi tiết được gia công cẩn thận. Hàng giả thường có đường may ẩu, chất liệu kém, dễ bong tróc hoặc hư hỏng sau thời gian ngắn sử dụng.
Hiệu quả sử dụng: Hàng giả thường không mang lại hiệu quả sử dụng như hàng thật, thậm chí có thể gây hại cho sức khỏe hoặc tài sản của người tiêu dùng. Ví dụ, mỹ phẩm giả có thể gây kích ứng da, thuốc giả không có tác dụng chữa bệnh hoặc đồ điện tử giả có hiệu suất kém và độ bền thấp.

2.3. Giá cả và nguồn gốc

Giá bán: Giá của hàng giả thường rẻ hơn đáng kể so với giá niêm yết hoặc giá bán tại các cửa hàng uy tín. Đây là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng.
Nguồn gốc không rõ ràng: Hàng giả thường được bán ở những địa điểm không đáng tin cậy, không có hóa đơn chứng từ rõ ràng hoặc thông tin về nguồn gốc xuất xứ mập mờ. Việc mua hàng từ các nguồn không chính thống tiềm ẩn nguy cơ mua phải hàng giả rất cao.

2.4. Cảm quan và kinh nghiệm

Đôi khi, người tiêu dùng có thể nhận biết hàng giả thông qua cảm quan và kinh nghiệm mua sắm của mình. Sự khác biệt về chất liệu, cảm giác khi cầm nắm sản phẩm hoặc thậm chí là mùi đặc trưng của sản phẩm quen thuộc cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo.

Như vậy, việc nhận biết hàng giả đòi hỏi người tiêu dùng phải cẩn trọng quan sát, kiểm tra kỹ lưỡng các yếu tố liên quan đến bao bì, nhãn mác, chất lượng sản phẩm, giá cả và nguồn gốc. Nâng cao nhận thức và mua hàng từ các nguồn uy tín là cách tốt nhất để tránh mua phải hàng giả, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của bản thân.

Xem thêm: Buôn bán hàng giả là phụ gia thực phẩm có bị phạt tù không?

3. Văn phòng luật sư tố tụng

Trong bối cảnh thị trường tràn lan hàng giả, hàng nhái với những thủ đoạn tinh vi, việc bảo vệ quyền lợi kinh doanh và người tiêu dùng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Văn phòng luật sư tố tụng của chúng tôi hiểu rõ những thách thức pháp lý mà doanh nghiệp và cá nhân phải đối mặt trong cuộc chiến chống lại vấn nạn này. Với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp, am hiểu sâu sắc về luật sở hữu trí tuệ, luật thương mại và hình sự, chúng tôi sẵn sàng cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ pháp lý toàn diện để bảo vệ bạn khỏi những thiệt hại do hàng giả gây ra.

Hàng giả không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu và niềm tin của khách hàng đối với doanh nghiệp. Đối với người tiêu dùng, việc mua phải hàng giả không chỉ mất tiền mà còn có thể gây nguy hại đến sức khỏe và an toàn. Văn phòng luật sư tố tụng của chúng tôi sẽ là người bạn đồng hành pháp lý đáng tin cậy, giúp bạn:

Tư vấn về quyền sở hữu trí tuệ: Chúng tôi sẽ tư vấn về việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, sáng chế, giúp bạn xây dựng hàng rào pháp lý vững chắc để bảo vệ tài sản trí tuệ của mình.
Phát hiện và xử lý hành vi xâm phạm: Chúng tôi sẽ hỗ trợ bạn trong việc theo dõi, phát hiện các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái và đưa ra các biện pháp pháp lý hiệu quả để ngăn chặn và xử lý triệt để.
Đại diện trong các vụ kiện tụng: Trong trường hợp xảy ra tranh chấp hoặc khởi kiện liên quan đến hàng giả, chúng tôi sẽ là người đại diện pháp lý mạnh mẽ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bạn tại tòa án.
Tư vấn về phòng ngừa rủi ro: Chúng tôi sẽ cung cấp các giải pháp pháp lý giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức để phòng tránh mua phải hàng giả.

Hãy liên hệ ngay với Văn phòng luật sư tố tụng của chúng tôi để được tư vấn chi tiết và nhận được sự hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp nhé!