Quyền bất khả xâm phạm về thân thể là gì?

Theo dõi Luật Sư Tố Tụng trên

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể là một quyền cơ bản của con người, được hiểu là quyền được bảo vệ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm. Không ai được phép xâm phạm đến thân thể, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của người khác dưới bất kỳ hình thức nào. Vậy tại sao quyền này lại quan trọng và được pháp luật bảo vệ?

1. Quyền bất khả xâm phạm về thân thể là gì?

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân được hiểu là bất cứ ai cũng không có quyền được xâm hại đến các quyền lợi liên quan đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người khác dưới mọi hình thức. Quyền bất khả xâm phạm về thân thể phải được đảm bảo trong mọi trường hợp, trong mọi hoàn cảnh.

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể là một trong những quyền cơ bản và thiêng liêng nhất của con người, được hiểu là quyền được bảo vệ khỏi mọi hành vi xâm phạm trái phép vào thân thể, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm. Quyền này là nền tảng cho mọi quyền tự do và hạnh phúc khác của con người. Trong suốt chiều dài lịch sử, nhân loại đã không ngừng đấu tranh để khẳng định và bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể. Các cuộc cách mạng, các phong trào đấu tranh cho nhân quyền đều đặt quyền này lên hàng đầu. Hiến pháp của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã ghi nhận và bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân.

Các hành vi xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể có rất nhiều hình thức, từ những hành vi trực tiếp như tra tấn, bạo lực, đến những hành vi gián tiếp như phân biệt đối xử, quấy rối tình dục. Bên cạnh đó, việc xâm phạm quyền tự do cá nhân, bắt giữ trái phép cũng là những hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể. Các hành vi này để lại những hậu quả nghiêm trọng cho nạn nhân, cả về thể chất lẫn tinh thần, gây ra những tổn thương sâu sắc và ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.

Tại Việt Nam, quyền bất khả xâm phạm về thân thể được quy định rõ ràng trong Hiến pháp năm 2013. Bên cạnh đó, nhiều luật khác như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng Hình sự cũng có những quy định cụ thể nhằm bảo vệ quyền này. Việt Nam cũng là thành viên của nhiều công ước quốc tế về nhân quyền, trong đó có Tuyên ngôn Nhân quyền và Công ước chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục khác, cam kết bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể của mọi công dân.

Mặc dù đã có nhiều quy định pháp luật, nhưng tình trạng vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Các vụ bạo lực gia đình, xâm hại tình dục trẻ em, bắt giữ trái phép vẫn còn xảy ra. Nguyên nhân của tình trạng này có thể do nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, do áp lực xã hội hoặc do lỗ hổng trong quá trình thực thi pháp luật. Để giải quyết vấn đề này, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, nâng cao năng lực của các cơ quan thực thi pháp luật, đồng thời hoàn thiện hệ thống pháp luật để bảo vệ tốt hơn quyền lợi của nạn nhân.

Ví dụ: Học sinh A thường xuyên bị một nhóm bạn cùng lớp bắt nạt, đánh đập. Các em này thường xuyên chọc ghẹo, xúc phạm, thậm chí đánh đập học sinh A, gây ra những tổn thương về cả thể chất lẫn tinh thần cho nạn nhân. Hành vi của nhóm học sinh này đã xâm phạm nghiêm trọng đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể của học sinh A. Bạo lực học đường là một vấn đề đáng báo động, nó không chỉ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho nạn nhân mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của cả cộng đồng.

Xem thêm: Hành vi xâm hại thân thể trẻ em xử lý như thế nào?

2. Các quy định pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể

Căn cứ theo Điều 20 Luật Hiến pháp năm 2013 quy định:

– Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

– Không ai bị bắt nếu không có quyết định của Toà án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam, giữ người do luật định.

– Mọi người có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác theo quy định của luật. Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kỳ hình thức thử nghiệm nào khác trên cơ thể người phải có sự đồng ý của người được thử nghiệm.

Đồng thời, tại Điều 32 “Bộ luật dân sự năm 2015” cũng quy định về quyền được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, thân thể như sau:

1. Cá nhân có quyền được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khoẻ, thân thể.

2. Khi phát hiện người bị tai nạn, bệnh tật mà tính mạng bị đe dọa thì người phát hiện có trách nhiệm đưa đến cơ sở y tế; cơ sở y tế không được từ chối việc cứu chữa mà phải tận dụng mọi phương tiện, khả năng hiện có để cứu chữa.

3. Việc thực hiện phương pháp chữa bệnh mới trên cơ thể một người, việc gây mê, mổ, cắt bỏ, cấy ghép bộ phận của cơ thể phải được sự đồng ý của người đó; nếu người đó chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự hoặc là bệnh nhân bất tỉnh thì phải được cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành niên hoặc người giám hộ của người đó đồng ý; trong trường hợp có nguy cơ đe dọa đến tính mạng của bệnh nhân mà không chờ được ý kiến của những người trên thì phải có quyết định của người đứng đầu cơ sở y tế.

a) Có sự đồng ý của người quá cố trước khi người đó chết;

b) Có sự đồng ý của cha, mẹ, vợ, chồng, con đã thành niên hoặc người giám hộ khi không có ý kiến của người quá cố trước khi người đó chết;

c) Theo quyết định của tổ chức y tế, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp cần thiết.

Ngoài ra, theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 số 91/2015/QH13 ngày 24 tháng 11 năm 2015, Điều 33 công nhận quyền của con người được sống, được đảm bảo an toàn về tính mạng, sức khỏe, thân thể:

Tính mạng con người vô cùng quan trọng, trong mọi hoàn cảnh, mọi lúc, mọi nơi, bất cứ cá nhân nào cũng có quyền được bảo hộ một cách tối đa nhất có thể, không ai có quyền xâm phạm, xâm hại đến tính mạng, thân thể hay về sức khỏe. Trên thực tế, dù là những hành vi do lỗi cố ý hay là lỗi vô ý mà gây ảnh hưởng xấu đến tính mạng, sức khỏe của con người đều sẽ phải chịu những trách nhiệm nhất định trước người bị thiệt hại và trước pháp luật.

Trong trường hợp có người nhận thấy tính mạng của ai đó có thể gặp nguy hiểm, bị đe dọa về tính mạng do bị bệnh hoặc do gặp tai nạn, sự cố gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thì người phát hiện ra phải thực hiện ngay việc trình báo hoặc liên hệ, yêu cầu người, tổ chức có khả năng đưa người đó đi điều trị ngay đến nơi khám chữa bệnh thuận tiện nhất và gần nhất để kịp thời sơ cứu, khám bệnh và chữa bệnh, đảm bảo tính mạng, sức khỏe của người bị thiệt hại.

Đối với bất cứ hoạt động nào liên quan đến mô, tế bào hoặc bộ phận trên cơ thể người đều phải có ý kiến xác nhận đồng ý cho phép của người đó hoặc trường hợp thử nghiệm đối với cơ thể người thì người đại diện, người giám hộ hợp pháp của người đó đồng ý, xác nhận nếu người đó thuộc đối tượng người chưa thành niên, người mất hoặc không đầy đủ về mặt năng lực hành vi dân sự hoặc đang hôn mê, bất tỉnh và việc này phải được thực hiện bởi tổ chức có thẩm quyền.

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể của con người còn được bảo hộ không chỉ khi người đó còn sống mà ngay cả khi mất đi vẫn được pháp luật Việt Nam bảo hộ. Điều này được thể hiện thông qua quy định của pháp luật trong việc khám nghiệm tử thi của người đã mất: để thực hiện việc khám nghiệm tử thi phải có sự đồng ý của người đó trước khi mất hoặc khi không có ý kiến của người được khám nghiệm tử thi thì phải có sự đồng ý người thân, người giám hộ của người đó hoặc chỉ có cá nhân đứng đầu trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật mới được phép ra quyết định về việc khám nghiệm tử thi.

Cũng theo quy định của pháp luật tại Điều 10 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 về bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, liên quan đến trách nhiệm hình sự của một cá nhân có dấu hiệu tội phạm, khi xét thấy một cá nhân có yếu tố cấu thành dấu hiệu tội phạm, cơ quan có thẩm quyền có thể thực hiện việc giữ người khi vào hoàn cảnh khẩn cấp, toàn bộ quá trình bắt, tạm giam, tạm giữ bất cứ cá nhân nào cũng phải được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục luật định.

Trong quá trình điều tra, lấy lời khai, cá nhân, cơ quan có thẩm quyền phải tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc khi tiến hành hỏi cung bị can, tuyệt đối không được sử dụng bức cung, mớm cung, dụ cung, nhục hình, tra tấn hoặc bất cứ hình thức nào dẫn đến việc xâm phạm đến sức khỏe, thân thể, tính mạng của người đó.

Nguyên tắc này dựa trên quy định của pháp luật trong Luật Hiến pháp năm 2013 thể hiện sự tôn trọng, sự bảo đảm một cách tối ưu nhất của pháp luật trước thân thể, sức khỏe, tính mạng của con người trong mọi khía cạnh, mọi hoàn cảnh, mọi lúc và mọi nơi, không căn cứ người đó là ai, giữ thành phần, địa vị nào trong xã hội. Điều này phù hợp với quy định chung về luật bảo vệ con người trên toàn thế giới.

Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 thì cá nhân, cơ quan có thẩm quyền sử dụng các biện pháp ngăn ngừa đối với các bị can, bị cáo có dấu hiệu, hành vi vi phạm pháp luật hoặc cả những người chưa bị khởi tố trách nhiệm hình sự bằng những biện pháp như bắt, tạm giam, tạm giữ nhằm mục đích ngăn chặn, ngăn ngừa người vi phạm pháp luật, phạm tội chối bỏ, trốn tránh trách nhiệm, nghĩa vụ của mình trước pháp luật. Việc này được coi là việc hạn chế tự do của cá nhân của con người nên trong quá trình thực hiện, các cơ quan Điều tra viên, Kiểm sát viên, Tòa án phải thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục và nguyên tắc của pháp luật.

Để bảo vệ quyền con người, đặc biệt là quyền bất khả xâm phạm về thân thể, tính mạng, sức khỏe của công dân, luật pháp Việt Nam về quyền này còn được thể hiện trong Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 trong đó quy định rất đầy đủ, cụ thể, thích đáng đối với những hành vi vi phạm pháp luật gây ảnh hưởng, hậu quả xấu, hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng, thân thể của người khác dù là lỗi cố ý hay là lỗi vô ý của người gây ra lỗi đều phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình trước pháp luật.

Cụ thể được quy định tại Điều 123, Điều 134, Điều 141, Điều 142, Điều 144… của Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 quy định các mức khung hình phạt đối với những hành vi gây tổn hại cho sức khỏe của con người. Theo quy định của pháp luật trong những điều luật này, những hành vi cố ý gây thương tích, hành vi xâm hại đến sức khỏe của người khác hoặc những hành vi khác xâm hại đến thân thể người khác đều bị trừng trị thích đáng, nhẹ nhất là phạt cảnh cáo, phạt hành chính hoặc phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù theo thời hạn nhất định tùy thuộc vào mức độ vi phạm.

3. Văn phòng luật sư tố tụng

Văn phòng luật sư tố tụng của chúng tôi cung cấp các dịch vụ pháp lý toàn diện bao gồm: tư vấn pháp luật, soạn thảo đơn kiện, đại diện bào chữa tại tòa, hỗ trợ thực hiện bản án. Chúng tôi sẽ đồng hành cùng bạn trong suốt quá trình giải quyết vụ việc.

Chúng tôi hiểu rằng khi quyền lợi của bạn bị xâm phạm, bạn cần một người đồng hành đáng tin cậy. Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm và tận tâm, chúng tôi cam kết mang đến cho bạn dịch vụ pháp lý chất lượng, bảo mật thông tin và luôn đặt lợi ích của Khách hàng lên hàng đầu.

Đừng để quyền lợi của mình bị xâm hại. Hãy liên hệ ngay với văn phòng luật sư tố tụng để được tư vấn và có hướng giải quyết phù hợp.