Xử lý thông tin sai sự thật trên báo chí như thế nào?

Theo dõi Luật Sư Tố Tụng trên

“Một xã hội không có thông tin tự do là một xã hội không có tự do.” – Noam Chomsky. Trong bối cảnh hiện nay, khi thông tin sai sự thật tràn lan trên báo chí, câu nói của nhà ngôn ngữ học Noam Chomsky càng trở nên ý nghĩa. Vậy, làm thế nào để chúng ta có thể bảo vệ quyền được tiếp cận thông tin chính xác?

1. Các dạng thông tin sai sự thật trên báo chí thường gặp

1.1. Tin giả

Tin giả là thông tin sai lệch, được tạo ra và lan truyền có chủ ý, nhằm mục đích gây hiểu lầm, thao túng dư luận hoặc đạt được lợi ích cá nhân hay nhóm. Tin giả thường được thiết kế để trông giống như tin tức thật, nhưng lại không có cơ sở thực tế. Các hình thức phổ biến như:

• Thông tin hoàn toàn hư cấu, không có bất kỳ sự kiện thực tế nào để hỗ trợ. Ví dụ: Một bài báo tuyên bố rằng một người nổi tiếng đã qua đời, trong khi thực tế họ vẫn đang sống khỏe mạnh.
• Thông tin đúng sự thật nhưng được trình bày một cách sai lệch, bóp méo để thay đổi ý nghĩa ban đầu. Ví dụ: Một bài báo chỉ trích một chính sách mới, nhưng lại cố tình bỏ qua những khía cạnh tích cực của chính sách đó.
• Thông tin được trình bày một cách không đầy đủ hoặc chỉ tập trung vào một khía cạnh nhất định của sự kiện để tạo ra một ấn tượng sai lệch. Ví dụ: Một bài báo chỉ tập trung vào những bình luận tiêu cực về một sản phẩm mới, trong khi bỏ qua những đánh giá tích cực.

Đã có những giai đoạn, chúng ta đã chứng kiến rất nhiều ví dụ về tin giả lan truyền trên mạng xã hội. Ví dụ, tin đồn về việc một loại thực phẩm nào đó có thể chữa khỏi bệnh ung thư, hay tin tức về việc một chính trị gia đã làm một điều gì đó sai trái mà không có bằng chứng rõ ràng. Những tin giả này không chỉ gây hoang mang dư luận mà còn gây ảnh hưởng đến uy tín của các cá nhân, tổ chức và thậm chí cả các quốc gia.

1.2. Tin bịa đặt

Tin bịa đặt là loại tin giả được tạo ra hoàn toàn từ hư cấu, không dựa trên bất kỳ sự kiện thực tế nào. Những tin này thường có tính chất giật gân, gây sốc để thu hút sự chú ý của công chúng và nhằm mục đích tạo ra sự hoang mang, lo lắng trong xã hội; muốn làm thay đổi quan điểm của công chúng về một vấn đề nào đó; tăng lượt xem, like, share trên các nền tảng mạng xã hội hoặc nhằm tấn công, bôi nhọ đối thủ cạnh tranh.

1.3. Tin xuyên tạc

Tin xuyên tạc là loại tin giả được tạo ra bằng cách bóp méo, thay đổi ý nghĩa của thông tin thực tế. Những tin này thường được sử dụng để làm sai lệch sự thật, gây hiểu lầm cho công chúng. Các thủ đoạn mà những kẻ tung tin này hay sử dụng là:

• Lấy một câu nói ra khỏi ngữ cảnh để thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của nó.
• Chỉ chọn lọc những thông tin có lợi cho mục đích của mình và bỏ qua những thông tin khác.
• Sử dụng những từ ngữ mang tính cảm xúc để kích động người đọc…

1.4. Tin bóp méo sự thật

Tin bóp méo sự thật là loại tin giả được tạo ra bằng cách trình bày thông tin một cách không đầy đủ hoặc không chính xác. Những tin này thường được sử dụng để làm giảm nhẹ mức độ nghiêm trọng của một vấn đề hoặc phóng đại tầm quan trọng của một vấn đề khác. Các cách thức kẻ tung tin hay dùng là:

• Chỉ tập trung vào một khía cạnh của sự kiện để tạo ra một ấn tượng sai lệch.
• Không cung cấp đủ thông tin để người đọc có thể đưa ra đánh giá chính xác.
• Sử dụng những số liệu không chính xác hoặc được làm tròn để tạo ra một ấn tượng sai lệch.

Mục đích cuối cùng nhằm làm sai lệch nhận thức của công chúng về một vấn đề nào đó; gây ảnh hưởng đến quyết định của các cá nhân, tổ chức; gây hoang mang, lo lắng trong xã hội…

2. Xử lý thông tin sai sự thật trên báo chí như thế nào?

Báo chí, với tư cách là một kênh thông tin quan trọng, có trách nhiệm cung cấp cho công chúng những thông tin chính xác, khách quan và trung thực. Việc đưa tin sai lệch, xuyên tạc không chỉ làm giảm uy tín của cơ quan báo chí mà còn gây tổn hại đến danh dự, nhân phẩm của cá nhân và tổ chức liên quan. Khi vi phạm đến mức độ nhất định, những hành vi này hoàn toàn có thể bị xử lý hình sự theo quy định của pháp luật.

Việc đầu tiên khi đã sai phạm đưa thông tin sai sự thật là báo chí phải đăng lời cải chính, xin lỗi của cơ quan báo chí, của tác giả bài báo với tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng và thực hiện tháo gỡ thông tin sai sự thật theo Điều 42 Luật Báo chí 2016 quy định về cải chính trên báo chí:

Khi đăng, phát thông tin cải chính, xin lỗi, cơ quan báo chí phải thể hiện đầy đủ các nội dung sau đây: Thông tin cải chính, xin lỗi. Tên tác phẩm báo chí, tên chuyên mục, số báo, ngày, tháng, năm đã đăng, phát phải cải chính. Những thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân đã đăng, phát trong tác phẩm báo chí và nội dung thông tin được cải chính.

Trong Nghị định 119/2020/NĐ-CP năm 2010 về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản và hoạt động in sản phẩm không phải là xuất bản phẩm tại Khoản 2 Điều 3, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm còn có thể bị áp dụng các hình thức xử phạt: Tước giấy phép hoạt động, đình chỉ có thời hạn, buộc cải chính xin lỗi, buộc thu hồi sản phẩm báo chí, gỡ bỏ thông tin sai sự thật…

2.1. Xử lý hành chính

Trong trường hợp không đủ yếu tố cấu thành hình sự thì hành vi đăng thông tin sai sự thật sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo khoản 3 điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin, an toàn thông tin mạng và giao dịch điện tử, về vi phạm quy định về lưu trữ, cho thuê, truyền đưa, cung cấp, truy nhập, thu thập, xử lý, trao đổi và sử dụng thông. Mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.  

2.2. Truy cứu trách nhiệm hình sự

Trường hợp những thông tin lan truyền là sai sự thật nhưng vẫn cố tình thực hiện hành vi đăng tin. Nếu có hành vi vi phạm, cơ quan công an sẽ tiến hành xử lý, tùy vào mức độ mà có thể áp dụng các hình thức xử lý hành chính hoặc hình sự. Nếu sau khi điều tra, xác minh xác định được có hành vi cấu thành tội phạm thì có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vu khống theo quy định tại Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Tùy theo hành vi vi phạm mà có các mức:

• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm đối với các hành vi: Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác; Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.
• Phạt tù từ 01 năm đến 03 năm đối với các hành vi: Có tổ chức, lợi dụng chức vụ quyền hạn…
• Phạt tù từ 03 năm đến 07 năm đối với các tội: Vì động cơ đê hèn gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên, làm nạn nhân tự sát.
• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, Ngoài ra Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền và cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Luật Báo chí đã quy định rõ ràng các hình phạt đối với hành vi cung cấp thông tin sai sự thật. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vi phạm, các cá nhân và tổ chức có thể bị phạt hành chính, thu hồi giấy phép hoạt động hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mục đích của những quy định này là để răn đe, bảo vệ quyền lợi của công dân và xây dựng một môi trường báo chí lành mạnh. Ngoài ra, các cơ quan báo chí gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân còn phải có trách nhiệm bồi thường và xin lỗi công khai.

3. Văn phòng luật sư tố tụng

Tại Văn phòng luật sư tố tụng, chúng tôi hiểu rằng mỗi vụ án đều mang những đặc thù riêng. Vì vậy, chúng tôi luôn lắng nghe, thấu hiểu và tư vấn tận tình cho từng khách hàng. Với phương châm “Khách hàng là trung tâm”, chúng tôi cam kết mang đến những giải pháp pháp lý tối ưu và hiệu quả.

Đội ngũ luật sư của chúng tôi sở hữu kiến thức chuyên sâu về luật tố tụng dân sự, hình sự, hành chính, luôn sẵn sàng bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn một cách tận tâm và hiệu quả. Chúng tôi cung cấp dịch vụ pháp lý toàn diện, bao gồm tư vấn pháp luật, soạn thảo hợp đồng, đại diện Khách hàng tại Tòa án và các cơ quan Nhà nước.

Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe, thấu hiểu những khó khăn của khách hàng và cung cấp những giải pháp nhanh chóng, hiệu quả. Với chúng tôi, Khách hàng không chỉ là đối tác mà còn là người bạn đồng hành. Đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để cùng giải quyết những vấn đề pháp lý bạn đang gặp phải!