Khi nào áp dụng tình tiết phạm tội có tính chất chuyên nghiệp?

Kính chào văn phòng luật Phan Law Vietnam, tôi có vấn đề mong được giải đáp như sau:

Tôi được biết pháp luật hình sự hiện hành có quy định về các tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Tuy đã tìm hiểu khá nhiều thông tin, tuy nhiên tôi vẫn chưa xác định được trường hợp nào mới được áp dụng tình tiết phạm tội có tính chất chuyên nghiệp. Mong nhận được giải đáp hướng dẫn từ các luật sư.

Xin chân thành cảm ơn!

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã quan tâm và chia sẻ thắc mắc của mình về Phan Law Việt Nam. Đối với trường hợp mà bạn đang quan tâm, chúng tôi xin phép được hỗ trợ giải đáp dựa trên những quy định của pháp luật hiện hành như sau: 

Điều kiện áp dụng tình tiết phạm tội có tính chất chuyên nghiệp

Theo quy định điểm b khoản 1 Điều 52 Bộ Luật Hình sự 2015, phạm tội có tính chất chuyên nghiệp là một trong những tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Tình tiết này được hướng dẫn áp dụng tại Nghị quyết 01/2006/NQ-HĐTP của Tòa án nhân dân tối cao. Theo đó, để áp dụng tình tiết này khi định tội, hành vi phạm tội cần có các đặc điểm sau:

• Cố ý phạm tội từ năm lần trở lên về cùng một tội phạm không phân biệt đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xóa án tích;
• Người phạm tội đều lấy các lần phạm tội làm nghề sinh sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính.

Ngoài ra, Nghị quyết còn đưa thêm ví dụ minh họa cho cách áp dụng đối với tình tiết tăng nặng này: 

“Ví dụ: A là một người không nghề nghiệp, chuyên sống bằng nguồn thu thập từ việc phạm tội. Trong một thời gian, A liên tiếp thực hiện năm vụ trộm cắp tài sản (tài sản chiếm đoạt được trong mỗi vụ có giá trị từ năm trăm ngàn đồng trở lên). Trong trường hợp này, A bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải bị áp dụng tình tiết định khung hình phạt “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”.

Các tội phạm có tình tiết định khung là phạm tội có tính chất chuyên nghiệp

Cần lưu ý, tình tiết phạm tội có tính chất chuyên nghiệp có các vai trò khác nhau trong những loại tội phạm cụ thể. Nó có thể là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự hoặc là tình tiết định khung hình phạt với tội phạm. Vì vậy, pháp luật cũng hướng dẫn rõ: “Đối với tội phạm mà trong điều luật có quy định tình tiết “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp” là tình tiết định khung hình phạt thì không được áp dụng tình tiết đó là tình tiết tăng nặng tương ứng”.

Một số loại tội phạm có tình tiết “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp” là tình tiết định khung hình phạt như:

• Các tội phạm về xâm phạm sở hữu: Tội cướp tài sản, Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; tội cưỡng đoạt tài sản; Tội cướp giật tài sản; Tội trộm cắp tài sản; Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
• Các tội phạm về xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người: Tội mua bán người; Tội mua bán người dưới 16 tuổi; Tội đánh tráo người dưới 01 tuổi; Tội chiếm đoạt người dưới 16 tuổi; Tội mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người; 
• Các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế: Tội buôn lậu; Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm; Tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh….