Những quy định pháp luật về thời hạn xóa án tích

Theo dõi Luật Sư Tố Tụng trên

Án tích là hậu quả pháp lý của việc bị kết án, tồn tại trong suốt thời gian người bị kết án chấp hành hình phạt và trong một khoảng thời gian nhất định sau khi chấp hành xong hình phạt. Người được xóa án tích coi như chưa bị kết án và thời điểm xóa án tích cũng chính là thời điểm chấm dứt trách nhiệm hình sự của người phạm tội. Chính vì vậy, thời hạn xóa án tích là một trong những chế định có ý nghĩa quan trọng đối với bản thân người bị kết án nói riêng và việc áp dụng pháp luật hình sự nói chung.

Theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015, người bị kết án được xóa án tích trong các trường hợp: đương nhiên được xóa án tích (Điều 70), xóa án tích theo quyết định của Tòa án (Điều 71); xóa án tích trong trong trường hợp đặc biệt (Điều 72). Trong đó, căn cứ vào Khoản 1 Điều 73 Bộ luật Hình sự 2015, thời hạn xóa án tích quy định tại Điều 70 và Điều 71 của Bộ luật này căn cứ vào hình phạt chính đã tuyên.

Trường hợp đương nhiên xóa án tích

Người bị kết án được đương nhiên xóa án tích, nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn:

1. 01 năm trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được hưởng án treo;
2. 02 năm trong trong trường hợp bị phạt tù đến 05 năm;
3. 03 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm;
4. 05 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án.

Trường hợp người bị kết án đang chấp hành hình phạt bổ sung là quản chế, cấm cư trú, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định, tước một số quyền công dân mà thời hạn phải chấp hành dài hơn thời hạn quy định tại a, b, c nêu trên thì thời hạn đương nhiên được xóa án tích sẽ hết vào thời điểm người đó chấp hành xong hình phạt bổ sung.

Người bị kết án đương nhiên được xóa án tích, nếu từ khi hết thời hiệu thi hành bản án, người đó không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn nêu trên.

Theo quyết định của Tòa án

Người bị kết án được Tòa án quyết định việc xóa án tích, nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:

• 01 năm trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được hưởng án treo;
• 03 năm trong trường hợp bị phạt tù đến 05 năm;
• 05 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm;
• 07 năm trong trường hợp bị phạt tù trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án.

Trường hợp người bị kết án đang chấp hành hình phạt bổ sung là quản chế, cấm cư trú, tước một số quyền công dân mà thời hạn phải chấp hành dài hơn thời hạn quy định tại (i) và (ii) thì Tòa án quyết định việc xóa án tích từ khi người đó chấp hành xong hình phạt bổ sung.

Người bị Tòa án bác đơn xin xóa án tích lần đầu, thì sau 01 năm kể từ ngày bị Tòa án bác đơn mới được xin xóa án tích; nếu bị bác đơn lần thứ hai trở đi, thì sau 02 năm kể từ ngày bị Tòa án bác đơn mới được xin xóa án tích.

Cách tính thời hạn xóa án tích

Thời hạn xóa án tích được xác định theo các quy định nêu trên. Trường hợp người bị kết án chưa được xóa án tích mà thực hiện hành vi phạm tội mới và bị Tòa án kết án bằng bản án có hiệu lực pháp luật thì thời hạn để xóa án tích cũ được tính lại kể từ ngày chấp hành xong hình phạt chính hoặc thời gian thử thách án treo của bản án mới hoặc từ ngày bản án mới hết thời hiệu thi hành.

Người bị kết án trong trường hợp phạm nhiều tội mà có tội thuộc trường hợp đương nhiên được xóa án tích, có tội thuộc trường hợp xóa án tích theo quyết định của Tòa án thì Tòa án quyết định việc xóa án tích đối với người đó.

Xóa án tích được quy định xuất phát từ nguyên tắc nhân đạo của pháp luật hình sự cũng như nhằm khuyến khích người bị kết án chấp hành nghiêm chỉnh bản án và tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật sau khi đã chấp hành xong bản án. Do vậy, thời hạn xóa án tích cần được quy định cụ thể và được thực hiện nghiêm minh trên thực tế.