Phân biệt tội hiếp dâm với tội cưỡng dâm
Tội hiếp dâm và cưỡng dâm cùng nằm trong nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người. Hai tội danh này đều gây ra những hậu quả tương tự nhau, tuy nhiên hai tội có những điểm khác nhau cơ bản sau:
Theo Khoản 1 Điều 111 BLHS 1999 quy định về tội hiếp dâm thì “người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái với ý muốn của họ, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.”
Theo khoản 1 Điều 113 BLHS 1999 quy định về tội cưỡng dâm thì “người nào dùng mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu, thì bị phạt tù từ sáu tháng đến năm năm.’’
Do đó, tội hiếp dâm là “dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái với ý muốn của họ”; Còn cưỡng dâm (Điều 113) là “dùng mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu”. Tức là trong tội hiếp dâm, người phạm tội có thể lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân để giao cấu. Ví dụ như dùng vũ lực đánh khiến nạn nhân bị ngất xỉu sau đó thực hiện hành vi giao cấu… Còn tình trạng quẫn bách của người bị hại (nạn nhân) trong vụ án cưỡng dâm là người bị hại vẫn còn nhận thức được, còn khả năng tự vệ nhưng vì sự lệ thuộc hoặc đang ở trong tình trạng quẫn bách không còn con đường nào khác mà buộc phải giao cấu. Ví dụ như lợi dụng hoàn cảnh đang nợ tiền của nạn nhân, ép buộc nạn nhân giao cấu để trừ nợ.
Tóm lại, sự khác biệt quan trọng giữa hai tội này là ở đối tượng (nạn nhân). Đối với tội hiếp dâm thì nạn nhân là bất cứ ai, còn đối với tội cưỡng dâm thì nạn nhân phải là người lệ thuộc với người phạm tội hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách. Sự lệ thuộc ở đây có thể về tình cảm, tiền bạc, địa vị, mối quan hệ đồng nghiệp, thầy trò,…